تصوف و عرفان یک مفهوم کلی و عام است که بر مصادیق گوناگونی اطلاق شده است. بنا براین درتعریف عرفان و همچنین در رد و قبول آن نباید از خصوصیات مصادیق غفلت کرده و مبنای کار را این مفهومکلی و عام قرار داد.

   تعاریف عرفا نیز از عرفان متعدد است. زیرا عرفا در تعریف عرفان و مسائل مربوط به آن همانند توحید،فنا،عشق ومحبت،فقر، اخلاص و رضا، در مواردی موقعیت خاص مخاطب را در نظر گرفته اند_مثلا˝در برابر جاه طلبان،بر ذم جاه

تأکید کرده اند و در برابر مال دوستان،بر ذم مال . گاه با اسیران لذایذ حسی سخن داشته اند و زمانی با گرفتاران علایق خیالی و نفسانی_ لذا ممکن است در پاسخ یک سؤالبیانات گوناگونی داشته باشند.

در لزوم توجه به عرفان و زهد و عبادت، یا عارف و زاهد و عابد، مرحوم جلال الدین همایی می گوید:«در میان اشخاص عامی و درس خوانده هر دو، کمتر کسی است که فرق حقیقی ما بین سه لقب، یا سه اصطلاح عابد و زاهد و عارف را، به

خوبی و درستی دانسته باشند و آنها را با یکدیگر اشتباه نکند.» به همین دلیل که عرفا در ظاهر امر با عابدان و زاهدان شباهتی دارند، از دیرباز تشخیص و تمییز آنها از همدیگر لازم به نظر می رسیده است. ابو نصر سرِِِِِّاج طوسی (فوت378 هـ)

از یحیی بن معاذ نقل می کند که:«الزهد سیار و العارف طیار»

پایگاه جامع فرق،‌ ادیان و مذاهب_ منظور از مکتب‌های فکری، مکاتب موجود در قلمرو تفکرات اسلامی است. با گسترش تحقیقات عقلی، از قرن دوم تا قرن ششم هجری، عملاً چهار دسته و گروه فکری اصلی و عمده به وجود آمد که به عنوان متکلمان، فلاسفه مشاء، فلاسفه اشراق و عرفا یا متصوفه شناخته شدند. همه اینها به طور کلی به واقعیت و عینیت جهان و انسان باور داشته و قوای ظاهری و باطنی انسان را در مجموع، قادر به درک حقایق عالم می‌دانند؛ اما در روش و مبادی با هم اختلافاتی دارند که آن‌ها را به صورت گروه‌های مختلف در آورده است.

هر علمی دارای یک سلسله اصول و قواعدی است که به وسیله آن اصول و قواعد، مسائل آن علم درک و فهم می شود و در مقام عمل نیز به کار می آیند. همچنین به وسیله آن قواعد، حکم مسائل جزئی نیز مشخص می شود. از این رو، از میان علوم، اخلاق نیز به عنوان یک علم، دارای قواعدِ خاص به خود می باشد. منظور از قاعده اخلاقی، اصول کلی است که به وسیله آن ها، چیزهای با ارزش را از آن چه فاقد ارزش است، تشخیص می دهیم و با شناخت قواعد اخلاقی، در مقام عمل می توانیم تشخیص دهیم، که آیا اعمال ما دارای ارزش اخلاقی هستند یا خیر و اگر هستند ارزش منفی دارند یا مثبت؟

عرفان عملى و نظرى

پرسش ۱ . منظور از عرفان چیست و جایگاه آن را در اسلام مشخص نمایید؟

یک. عرفان

«عرفان» در لغت به معناى شناخت و شناسایى است و در اصطلاح روش و طریقه ویژه اى است
که براى دست یابى و شناسایى حقایق هستى و پیوند ارتباط انسان با حقیقت، بر شهود،
اشراق و وصول و اتحاد با حقیقت تکیه مى کند و نیل به این مرتبت را نه از طریق
استدلال و برهان و فکر؛ بلکه از راه تهذیب نفس و قطع علایق از دنیا و امور دنیوى و
توجّه تام به امور روحانى و معنوى ـ و در رأس همه مبدأ و حقیقت هستى ـ مى داند.

عرفان و اسلام

پرسش ۳ . نسبت میان «دین اسلام» و «عرفان» چیست؟

باید ملاحظه کرد که آیا مى توان «عرفان و اسلام» را به معناى واقعى کلمه «عرفان
اسلامى» دانست؛ یعنى، عرفانى که برخاسته از متن اسلام و منابع اصیل مذهبى مسلمانان
است (مانند علم فقه، حدیث، تفسیر) و یا آنکه باید آن را عرفان مسلمانان دانست؛

آموزش عرفان

آیا عارف شدن به معناى واقعى‏ كلمه (مثل امام خمینى رحمه الله) نیاز به آموزش دارد یا نه؟ تا آنجا كه مى‏دانیم امام دروس عرفانى در حوزه داشته‏اند؛ حال اگر عرفان علم مربوطه را مى‏خواهد، چگونه مى‏توانیم آن علم را بیاموزیم؟

شک و عرفان

یکی از دلایل بی‌دینی، احساس آشفتگی در معارف دینی است




سخنرانی رمضانی پناهیان با موضوع راهبرد اصلی در نظام تربیت دینی/1


پناهیان:یکی از دلایل بی‌دینی، احساس آشفتگی در معارف دینی است/ جهاد با نفس، نخ تسبیح تمام فضایل است


رجانیوز

2. حُسْن به معنای زیباست[5] از طرف دیگر چیزی زیباست که اعتدال[6] داشته باشد لذا سیئ به معنای کریه و زشتْ‌ منظر و هر چیزی که از دایرة اعتدال خارج شده، می‌باشد.

به عبارت دیگر اگر حسن، زیباست؛ سیئه، زشت است و اگر حسن، اعتدال است؛ سیئه، انحراف است. همچنین از آنجا که اعتدال مایة سامان است نتیجه می‌گیریم اعمال حسنه به زندگی انسان، سامان می‌بخشد از طرف دیگر، گناه و معصیت به خاطر در بر داشتن سیئه باعث انحراف زندگی انسان می‌گردند.

آموزش عرفان

پرسش 4 . آيا عارف شدن به معناى واقعى كلمه (مثل امام خمينى رحمه الله) نياز به آموزش دارد يا نه؟ تا آنجا كه مى دانيم امام دروس عرفانى در حوزه داشته اند؛ حال اگر عرفان علم مربوطه را مى خواهد، چگونه مى توانيم آن علم را بياموزيم؟